Πέμπτη 23 Απριλίου 2009

O Ράντγιαρντ Κίπλινγκ γεννήθηκε στη Βομβάη το 1865 και πέθανε στο Σάσεξ, το 1936. Έζησε για πολύ καιρό στην Ινδία, όπου αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία. Έκανε πολλά ταξίδια, στην Αυστραλία, στη Νότια Αφρική και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου εγκαταστάθηκε στο Βερμόντ. Εκεί έγραψε "Το βιβλίο της ζούγκλας" (1984), το πρώτο αριστούργημα ανάμεσα στα βιβλία που έγραψε ο Κίπλινγκ για τα παιδιά. Ακολουθεί ο "Κιμ", ένα μυθιστόρημα στο οποίο ο συγγραφέας δίνει κλασικές εικόνες από τα πιο γραφικά μέρη της Ινδίας. Το 1907 πήρε το βραβείο Νόμπελ και το 1926 το χρυσό μετάλλιο της Βασιλικής Ακαδημίας Λογοτεχνίας.

Το ποίημα του

If
If you can keep your head when all about youAre losing theirs and blaming it on you, If you can trust yourself when all men doubt youBut make allowance for their doubting too, If you can wait and not be tired by waiting,Or being lied about, don't deal in lies, Or being hated, don't give way to hating, And yet don't look too good, nor talk too wise: If you can dream—and not make dreams your master, If you can think—and not make thoughts your aim; If you can meet with Triumph and Disaster And treat those two impostors just the same; If you can bear to hear the truth you've spoken Twisted by knaves to make a trap for fools, Or watch the things you gave your life to, broken, And stoop and build 'em up with worn-out tools: If you can make one heap of all your winnings And risk it all on one turn of pitch-and-toss, And lose, and start again at your beginnings And never breath a word about your loss; If you can force your heart and nerve and sinew To serve your turn long after they are gone, And so hold on when there is nothing in you Except the Will which says to them: "Hold on!" If you can talk with crowds and keep your virtue, Or walk with kings—nor lose the common touch, If neither foes nor loving friends can hurt you; If all men count with you, but none too much, If you can fill the unforgiving minuteWith sixty seconds' worth of distance run, Yours is the Earth and everything that's in it, And—which is more—you'll be a Man, my son!

Μετάφραση
Αν να κρατάς μπορείς το λογικό σου όταν γύρο σου όλοι το ‘ χουνε χαμένο και ρίχνουνε γι’ αυτό το φταίξιμο σε σένα, Αν να εμπιστεύεσαι μπορείς τον εαυτό σου, όταν για σένα αμφιβάλλουν όλοι, αλλά να βρίσκεις ελαφρυντικά ακόμα και για την αμφιβολία τους αυτή, Αν να προσμένεις το μπορείς δίχως από την προσμονή ετούτη ν’ αποσταίνεις, ή Αν και σε συκοφαντούν εσύ να μη βυθίζεσαι στο ψέμα, ή Αν και σε μισούν το μίσος μέσα σου να μην αφήσεις να φουντώνει, κι ωστόσο να μην δείχνεσαι πάρα πολύ καλός κι ούτε με πάρα πολλή σοφία να μιλάς, Αν να ονειρεύεσαι μπορείς δίχως το όνειρο να κάνεις δάσκαλό σου, Αν να στοχάζεσαι μπορείς δίχως να κάνεις το στοχασμό σκοπό σου, Αν το μπορείς το Θρίαμβο και την Καταστροφή να αντικρίσεις και σε αυτούς τους δυο αγύρτες όμοια να φερθείς, Αν να ακούς αντέχεις την αλήθεια που εσύ είχες ειπωμένηαπό πανούργους νοθευμένη ώστε παγίδα για τους άμυαλους να γίνει, ή να θεωρείς όλα αυτά οπού ’χεις της ζωή σου αφιερώσει, τσακισμένα, και πάλι ν’ αρχινάς να τα στυλώνεις με εργαλεία φαγωμένα, Αν να στοιβάζεις το μπορείς σ’ ένα σωρό όλα εκείνα που ‘χεις κερδισμένα. Και όλα να τα παίξεις κορόνα γράμματα μεμιάς,και να χάσεις, και κείθε που έχεις ξεκινήσει πάλι ν’ αρχινήσειςκι ούτε μπορείς καρδιά και νεύρα και μυώνες ν’ αναγκάσεις πάλι να σου δουλέψουνε κι ας είναι από καιρό αφανισμένα,κι έτσι ολόρθος να κρατιέσαι μόλο που τίποταδε έχει μέσα σου απομείνειεξόν από τη θέληση που τους μηνά: «Βαστάτε!» Αν να μιλάς μπορείς με το λαό κι ωστόσο να κρατάς την αρετή σου, με βασιλιάδες όντας μη χάνοντας το απλό το φέρσιμό σου, Αν μήτε εχθροί μήτε και φίλοι ακριβοί μπορούν να σε πληγώσουν, Αν όλοι οι άνθρωποι σε λογαριάζουν, όμως πάρα πολύ κανένας, Αν το μπορείς την ώρα που ο θυμός σου θέλει να ξεσπάσει να κρατηθείς νηφάλιοςκαι την γαλήνη σου την πρώτη να ξαναβρείς, δικιά σου τότε θα ’ναι η Γη κι όλα εκείνα πλου κατέχει, και ό,τι αξίζει πιο πολύ - Άντρας σωστός τότε θε να ’σαι, γιε μου!

Νταφέτσιος Ευθύμιος

Πέμπτη 2 Απριλίου 2009

Οικολογική φιλοσοφία


Αντίθετα από το σοσιαλιστικό κίνημα, που λίγο πολύ στρατεύτηκε γύρω από τα δόγματα του μαρξισμού, το οικολογικό κίνημα, δεν έχει, ούτε επιθυμεί να έχει, κυρίαρχο δόγμα.
Η παλαιότερη φιλοσοφική τάση που μπορεί να χαρακτηριστεί «οικολογική» είναι η τάση θαυμασμού, προστασίας, ακόμη και θεοποίησης της φύσης, τάση που υπάρχει λίγο - πολύ σε κάθε κοινωνία και κάθε εποχή. Για παράδειγμα, πολλές τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες είχαν μια κοσμοθεώρηση που τους επέτρεπε μια αρμονική συμβίωση με τη φύση. Ή πάλι, πολύ διαδεδομένη και πανάρχαια είναι η πίστη ότι μέσα σε κάθε γέρικο δέντρο, ποτάμι, λίμνη ή πηγή κρύβεται μια νεράιδα ή μια θεότητα.
Στην νεότερη εποχή, το ρομαντικό κίνημα ταυτίστηκε σε πολλές περιπτώσεις με την λατρεία της φύσης, μάλιστα μιας εξιδανικευμένης, άχρονης, «παρθένας» Φύσης. Πρώτος εκφραστής αυτής της τάσης μπορεί να θεωρηθεί ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ (1712 – 1778) (εικόνα), ο οποίος παράλληλα εισήγαγε την ιδέα του «ευγενούς αγρίου», του αγνού πρωτόγονου ανθρώπου που δεν είναι μολυσμένος από τα κακά του πολιτισμού.
Το 1854 ο Αμερικανός Henry David Thoreau δημοσιεύει το «Walden» ή «H ζωή μέσα στα δάση», όπου αναπτύσσει μια σχεδόν θρησκευτική θεώρηση της φύσης. Το 1892 ο John Muir ιδρύει στις ΗΠΑ την πρώτη φιλοπεριβαλλοντική οργάνωση. τη Sierra Club, και συμβάλλει στην ανακήρυξη και προστασία των πρώτων εθνικών πάρκων. Τέλος, στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Adolph Leopold, γράφει για την Ηθική της Γης («Land Ethic»), εκφράζοντας την άποψη ότι το ανθρώπινο είδος πρέπει να δείχνει σεβασμό για το περιβάλλον του και να μην το βλάπτει.
Φτάνοντας στις μέρες μας, η συνείδηση της ευθύνης του ανθρώπου απέναντι στο φυσικό περιβάλλον γέννησε ένα ευρύ πλέγμα φιλοσοφικών ιδεών που το ονομάζουμε «περιβαλλοντική ηθική».
Ένα κεντρικό ερώτημα της νέας ηθικής είναι το εάν πρέπει να προστατεύουμε τη φύση γιατί αυτό συμφέρει εμάς τους ανθρώπους, ή μήπως γιατί κάθε ζωντανός οργανισμός έχει τη δική του, «εγγενή» αξία. Ανάλογα με την απάντηση, προκύπτει μια «ανθρωποκεντρική» ή μια «βιοκεντρική» θεώρηση του περιβάλλοντος.
Το ερώτημα πάλι αν θα πρέπει να δίνουμε αξία μόνο στις ατομικές οντότητες, ή κυρίως στις συνολικές οντότητες, όπως είναι τα οικοσυστήματα ή η Φύση στο σύνολό της, οδήγησε στις αποκαλούμενες «οικοκεντρικές» ηθικές.
Η κριτική του δυτικού τρόπου σκέψης, ως υπεύθυνου για την περιβαλλοντική κρίση, οδήγησε κάποια ρεύματα, όπως τη «Βαθειά Οικολογία» του Νορβηγού Arne Naess, να προσεγγίσουν τον ανατολικό μυστικισμό, με στόχο την επανόρθωση της χαμένης ενότητας μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Ανάλογη γραμμή ακολουθούν και τα πριμιτιβιστικά ρεύματα, που αναζητούν αυτή την αρμονική σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του στην κουλτούρα τροφοσυλλεκτικών κοινωνιών, όπως αυτή των ινδιάνων.
Στην πιο πολιτικοποιημένη εκδοχή του όμως, το οικολογικό κίνημα δεν αρκείται στη χάραξη μιας νέας ηθικής. Προσπαθεί επίσης να βρει και να αλλάξει τα κοινωνικά και πολιτικά αίτια που κρύβονται πίσω από τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Η πιο γνωστή σχετική θεωρία είναι η Κοινωνική Οικολογία του Murray Bookchin. Οι ιεραρχικές σχέσεις και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο βρίσκονται στην ρίζα των περιβαλλοντικών προβλημάτων, σύμφωνα με τον Bookchin. Έτσι κάθε προσπάθεια για βελτίωση του περιβάλλοντος πρέπει να συμπεριλαμβάνει κοινωνικούς αγώνες για αλλαγή της κοινωνίας.
Τέλος, συγγενή είναι τα φιλοσοφικά και επιστημονικά ρεύματα που σχετίζονται με τον νεο-δαρβινισμό, όπως η Εξελικτική Ψυχολογία. Αυτά αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο ως ένα ακόμη ζώο ανάμεσα στα άλλα, προϊόν φυσικής εξέλιξης, κατεβάζοντάς τον έτσι από το βάθρο του κυριάρχου και εντάσσοντας τον στο φυσικό του πλαίσιο.

Λεωνίδας Μανιάτης

* Αν ο δημιουργός του επιθυμεί να το αφαιρέσουμε μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας.
.